Sayıştay’ın Sağlık Bakanlığı 2020 Yılı Denetim Raporu’nda şehir hastanelerine ilişkin onlarca usulsüzlük yer alırken, tespit edilen usulsüzlüklerin yol açtığı kamu zararları halkın cebinden çıkmaktadır. Hastane binalarını zamanında teslim etmeyen, eksik ya da sağlık hizmet sunumuna uygun olmayan ekipman temin eden şirketler, dövize dayalı ödemelerini ise fazlasıyla almaktadır. Sayıştay’ın Sağlık Bakanlığı 2020 Yılı Denetim Raporu’nda şehir hastanelerinin muhasebe işlemlerinde pek çok eksiklik tespit edilmiştir. Hizmete giren şehir hastanelerine ait bazı varlık ve yükümlülüklerin hatalı kayıt edilmesi, kira ödemelerinin hatalı muhasebeleştirilmesi ve muhasebe içi envanter işlemlerinin yapılmaması, hizmete giren bazı şehir hastanelerine ait sözleşmelerde nüshaların farklı olması ve atıf hataları bulunması bunlardan bazılarıdır. Ayrıca yabancı para cinsinden alınan kesin teminat mektuplarının mevzuata uygun olarak muhasebeleştirilmediği de yapılan tespitler arasındadır. Yabancı para cinsinden alınan teminat mektuplarının, alındığı günkü Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden ulusal para birimine çevrilerek muhasebeye kaydedilmediği ve alındı belgesinde de yabancı para cinsinden tutarının gösterilmediği tespit edilmiştir. Olmayan tesis için ödeme 2020 yılında faaliyette bulunan Yozgat Şehir Hastanesi dışındaki İstanbul Çam ve Sakura, Konya, Adana, Elazığ, Eskişehir, Isparta, Kayseri, Manisa, Mersin, Ankara Bilkent ve Bursa Şehir Hastaneleri için doğalgazdan elektrik enerjisi üreten trijenerasyon tesisi fiili tamamlama tarihinde teslim edilmemiştir. Üstelik şehir hastanelerinin elektrik giderlerinde yaklaşık %25-%30 civarında tasarruf sağlanmasının beklendiği trijenerasyon tesislerinin geç teslimi nedeni ile oluşan zarar da karşılanmamıştır. Daha da vahim olanı; hizmete giren şehir hastanelerinde geç teslim edilen veya henüz teslim edilmeyen trijenerasyon tesisleri için bina ve arazi hizmeti ile olağanüstü bakım ve onarım hizmeti kapsamında söz konusu tesislerin bakım, onarım ve yenilenmesi için görevli şirkete ödeme yapılmıştır. Sağlık hizmet sunumuna uygun olmayan ekipman Şehir hastanelerinde sağlık hizmetinin kaliteli ve etkin bir şekilde sunulabilmesi için, tıbbi ekipmanlara ilişkin teknik şartnamelerinin daha detaylı hazırlanması ve teknik şartnameye aykırı olan tıbbi ekipmanların kabulünün yapılmaması gerekirken, Sayıştay raporu bazı tıbbi ekipmanların sağlık hizmet sunumuna uygun nitelikte olmadığını ortaya koymuştur. Görülmektedir ki, yandaş şirketlere şehir hastaneleri üzerinde bütçe kaynakları seferber edilirken halkın sağlığı da hiçe sayılmaktadır. Sayıştay Raporuna göre; karmaşık ve özellikli bazı ekipmanlar için teknik şartnamelerde ayrıntılı düzenlemeler bulunmaması nedeniyle, kabul aşamasında bazı tıbbi ekipmanların sağlık hizmet sunumuna uygun nitelikte olmadığı ancak teknik şartnamede yer alan kısa düzenlemelere uygun olduğundan dolayı kabulünün yapıldığı, bununla birlikte teknik şartnameye uygun olmayan ekipmanların da kabulünün yapıldığı anlaşılmıştır. Sessiz kabinler her türlü odyolojik tetkik için uygun değil Yapılan yerinde denetimlerde ve tıbbi ekipman kabul komisyon raporlarının incelenmesi neticesinde sessiz kabinlerin her türlü odyolojik tetkik için uygun olmadığı, firma tarafından getirilen sessiz kabinlerde oyun odyometrisi yapılamadığı, buna rağmen değiştirilmesi şartı ile kabul komisyonlarınca kabul edilmesine rağmen söz konusu kabinlerin firma tarafından değiştirilmediği anlaşılmaktadır. Bunun dışında, örneğin, Ankara Bilkent Şehir Hastanesinde toplam 14 kalem teknik şartnameye uygun olmayan tıbbi ekipmanın da kabulünün yapıldığı tespit edilmiştir. Kapatılan hastanelerden tıbbi ekipman getirilmiş Şehir hastanelerinde yapılan denetimler sırasında gerçekleştirilen fiili sayımlarda, sözleşmelerde yer alan tıbbi cihaz ve demirbaşlardan bir kısmının sağlık tesislerinde bulunmadığı tespit edilmiştir. Şehir Hastaneleri firma tarafından tedarik edilecek ve toplam sabit yatırım tutarına dahil edilecek tıbbi ekipman sayılarının sağlık hizmetinin sunumunda yetersiz kalması nedeniyle kapatılan hastanelerden tıbbi ekipman getirilmiştir. Görevli şirket ticari alanların kirasını ödemiyor Bazı şehir hastanelerinde, İdarece onaylanan uygulama projelerinde ticari alan olarak gösterilmeyen alanlarda görevli şirket tarafından ticari faaliyet yapıldığı, Mersin Şehir Hastanesi’nde ticari faaliyetlere ilişkin firma tarafından İdare’ye ödeme yapılmadığı ve ticari alanların iklimlendirme bedellerinin İdare tarafından ödendiği tespit edilmiştir. Usulsüz Borç Üstlenimi Yapılan incelemede, şehir hastaneleri sözleşmelerine ilişkin İdarece usule uygun olmayan borç üstlenimi taahhüdünde bulunulduğu ve söz konusu taahhüdün muhasebeleştirilip raporlanmadığı tespit edilmiştir. Görevli şirket dış ticari alanlar için ödeme yapmamaktadır İstanbul Çam ve Sakura Şehir Hastanesinde, görevli şirket tarafından işletilen dış ticari alanlar için tutar belirlenmemesi nedeniyle Görevli Şirket tarafından dış ticari alanlara ilişkin İdareye ödeme yapılmamaktadır Kamu arazisini işgal Kamu Özel İş Birliği Modeli ile Ankara Bilkent Entegre Sağlık Kampüsü Yapım İşleri ile Ürün ve Hizmetlerin Temin Edilmesi İşi kapsamında mutabakatın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç 3 ay içinde görevli şirket tarafından arazinin bir kısmı üzerindeki ipoteklerin kaldırılması, üst hakkının iptal edilmesi ve arazilerin boşaltılması gerekirken görevli şirket tarafından bu yükümlülükler yerine getirilmemiştir. İdarenin yaptırımı yok Şehir hastaneleri sözleşmelerinde yer alan yaptırım hükümlerinin yükleniciye caydırıcı bir yükümlülük getirmediği, yatırım döneminde İdarenin ihtiyaçlarının zamanında karşılanamaması riskini ortaya çıkardığı Sayıştay Raporunda yer almıştır. Raporda “Tarafların sorumlulukları bakımından değiştirilen şehir hastaneleri sözleşmelerinde, görevli şirketin sorumluluğuna gidilebilmesi için kesinleşmiş mahkeme kararı şartı getirilirken, İdarenin sorumluluğuna gidilebilmesi için kesinleşmiş mahkeme kararı şartı getirilmemesinin hakkaniyet ve kamu yararına aykırı olduğu değerlendirilmektedir.” cümleleri yer almıştır. Hak edilmemiş kira ödemesi Kayseri Şehir Hastanesine ilişkin fiili tamamlama belgesine göre, hastane açılışı ile firmaya yapılacak ödemelerin başlangıcı olarak kabul edilen tarih 29.05.2018 tarihidir. Uyuşmazlık üzerine hazırlanan bilirkişi raporuna istinaden söz konusu tarih 09.05.2018 tarihine çekilmiştir. Ancak, İdare tarafından 22.05.2018 tarihinde düzenlenen fiili durum tespit raporunda ise, firma tarafından yaptırılması gereken testlerin yaptırılmadığı tespit edilmiştir. Buna rağmen bilirkişi raporuna itiraz edilmeden, arada kalan 20 günlük süre için kullanım bedeli ve hizmet ödemeleri temerrüt faizleri ile birlikte firmaya ödenmiştir. Üstelik bilirkişi raporuna istinaden ödenen hizmet bedelleri TEFE – ÜFE oranı yerine döviz kuru esas alınarak belirlenmiştir. İstisnadan yararlandı üstüne kira aldı Bazı şehir hastanelerinde görevli şirketler KDV istisnasından faydalanmış, kira tutarının veya süresinin bir kısmından vazgeçmesi gerekirken, İdare ile görevli şirketler arasında bu hususa ilişkin işlem tesis ettirilmemiştir. Şerh ve eksikliklere rağmen hasta kabulüne başladı Konya Şehir Hastanesi Projesine ait İdare tarafından onaylanmış mimari uygulama projesi bulunmamasına rağmen ilk aşamasının kabulü yapılarak hasta kabulüne başlanmıştır. Mimari uygulama projesindeki şerh ve eksikliklerin takibinin sağlandığına dair herhangi bir kanıtlayıcı evrak da sunulmamıştır. Sayıştay raporunda mimari uygulama projelerinde yer alan şerhlerin takip edilmesi gerektiğinin de altı çizilmektedir. Olmayan hizmete ödeme Yapılan denetimlerde, bazı şehir hastanelerinin yer aldığı yerleşkelerin bir bölümünün şantiye halinde olması nedeniyle, İdare tarafından kullanılamadığı, bu alanlarda işçi barakaları ile iş makineleri bulunduğu ve bu alanlarda inşaat faaliyetleri dolayısıyla yer ve bahçe bakım hizmetlerinin sunulamadığı, peyzaj projesinde yer alan ağaçlandırma işlerinin yapılmadığı, ancak bu hizmete ilişkin hizmet bedelinin tam olarak ödendiği görülmüştür. Hatalı hizmete ödeme Görevli şirketlere yapılacak ödemelerde hizmet hatasından kaynaklanan kesintilerin hesabında belirsizlikler olduğu görülmüştür. Yapılan incelemede, bazı şehir hastanelerinin kullanım bedelleri ve/veya hizmet ödemeleri için düzenlenen hak edişlerde görevli şirketlerin imzalarının bulunmamasına rağmen ödeme emri belgesine eklenerek muhasebe yetkilisine gönderildiği ve muhasebe yetkililerince ödeme yapıldığı tespit edilmiştir. Ekipmanlarda standart yok Farklı şehir hastanelerinde aynı hizmet için hazırlanan yöntem beyanlarında birbirinden çok farklı kalemlerde ekipman belirlenebildiği gibi, yine aynı hizmetlerin sunumu için farklı süreçler öngörülebilmektedir. Dolayısıyla bir hizmetin asgari kaç kalem ve sayıda ekipman ile yürütülebileceğine ilişkin bir düzenleme olmadığı için şehir hastanelerinin açılış süreçlerinde görevlendirilen hizmet kabul komisyonları mevcut yöntem beyanları üzerinden kabul tutanaklarını düzenlemektedir. Ayrıca İdarece yürürlüğe konan söz konusu Usul ve Esaslar çerçevesinde personelin niteliği kabul süreçlerinde dikkate alınması gereken bir konu iken, yöntem beyanlarında personelin niteliğine ilişkin bir düzenleme bulunmamasına rağmen bu yöntem beyanları İdare tarafından onaylanarak hizmet kabullerine esas belge statüsü kazandırılmaktadır. Eksik ekipmana rağmen hizmet kabulüne başlandı İstanbul Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesinin; - Laboratuvar hizmetlerinin yöntem beyanında cihaz listesinde her bir cihazdan kaç tane getirileceği belirtilmiş olmasına rağmen kabul tutanağında sadece kalem bazında cihaz listesi bulunmaktadır. Ayrıca Laboratuvar hizmetinin yöntem beyanında 56 kalem cihaz varken, kabul tutanağında 51 kalem cihaz bulunmaktadır. - Görüntüleme hizmetinin yöntem beyanında cihaz listesinde her bir cihazdan kaç tane getirileceği belirtilmiş olmasına rağmen kabul tutanağında sadece kalem bazında cihaz listesi bulunmaktadır. - Diğer tıbbi ekipman destek hizmetinin yöntem beyanında 19 kalem makine ekipman ve teçhizat sayılmış, kabul tutanağında ise 16 kalem cihaz bulunmaktadır. EEG Smilatörü, Multitester Ölçme Cihazı ve NST&Fetal El doppleri Mekanik kalp simülatörünün görevli şirket tarafından getirilmediği anlaşılmaktadır İstanbul Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesinde Görüntüleme Hizmeti kapsamında TPN ve Kemoterapi İlaç Hazırlama Hizmetleri için kontrol testleri yapılmadan kabul komisyonlarınca hizmet kabulünün yapılması nedeniyle hastane açıldıktan sonra ilgili hizmetler görevli şirket tarafından belli bir süre sunulamamıştır. Görevli şirket mali tabloları ya zamanında sunmuyor ya da eksik sunuyor Şehir hastanelerinin yüklenicisi konumunda olan görevli şirketlerden bazılarının şehir hastanesi sözleşmeleri kapsamında üç aylık ve yıllık dönemler itibarıyla mali tablolarını İdareye sunmaları gerekirken bu yükümlülüklerine uygun olarak mali tabloları ilgili dönemler itibarıyla düzenli olarak sunmadıkları ve/veya sunmaları gereken mali tabloların hepsini sunmadıkları, dolayısıyla İdare tarafından, toplam sabit yatırım tutarının %20’si oranında özkaynağın görevli şirket tarafından tedarik edileceği kuralının takibinin sınırlı olarak yapıldığı ve bazı şehir hastanelerinde yatırım dönemi sonunda görevli şirketler tarafından sunulan mali tablolardan şirketlerin %20 özkaynak kuralına uygun hareket etmediği anlaşılmıştır. 2020 Yılı Denetim Raporu ortaya koymaktadır ki Sayıştay’ın önceki yıllarda da dikkat çektiği usulsüzlükler devam etmiş, şirketler kayrılmaya, usulsüzlüklere göz yumulmaya, devletin kaynakları yandaş şirketlere aktarılmaya devam etmiştir. Raporun ortaya koyduğu veriler ışığında görülmektedir ki şehir hastaneleri nedeniyle kamu bütçesi büyük zararlara uğratılırken, bir yandan da halkın sağlığı ile oynanmaktadır. Derya Uğur Genel Sağlık-İş Genel Başkanı