GENEL SAĞLIK-İŞ SENDİKASI

İŞ BIRAKMA EYLEMİ SORU – CEVAP

1-)      İş bırakma eylemi, hukuki dayanağını nereden almaktadır?

İş bırakma eylemleri, hukuki dayanağını, Anayasa’nın, “Sendika Kurma Hakkı” başlıklı 51. maddesinin 1. fıkrasındaki, “Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz.” şeklindeki düzenleme ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin “Toplantı ve Dernek Kurma Özgürlüğü” başlıklı 11. maddesinin 1. fıkrasındaki, “Herkes barışçıl olarak toplanma ve dernek kurma hakkına sahiptir. Bu hak, çıkarlarını korumak amacıyla başkalarıyla birlikte sendikalar kurma ve sendikalara üye olma hakkını da içerir.” şeklindeki düzenleme başta olmak üzere; mevzuatımız ve Uluslararası Sözleşmelerde yer alan yasal düzenlemelerden almaktadır.

2-)      Sağlık Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün 25.02.2022 tarihli yazısı nedeniyle iş bırakma eylemi hukuka aykırı hale gelmiş midir?

Sağlık çalışanlarının, “sendikal faaliyette bulunma özgürlüklerini” kullanarak, iş bırakma eylemlerini gerçekleştirmeye başlamalarının ardından Uşak Valiliği (Uşak İl Sağlık Müdürlüğü) tarafından, 17.12.2021 tarih ve 2324 sayılı yazı ile Sağlık Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nden görüş talep edilmiştir. Söz konusu görüş talebi üzerine, Sağlık Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nün görüşlerinde, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 20.03.2014 tarih ve 2013/4031 E. - 2014/975 K. sayılı kararından söz edilerek, “Bu doğrultuda ilgili personel hakkında herhangi bir işlem tesis edilmesine gerek olmadığı hususunda bilgilerinizi ve gereğini rica ederim." denilmiş, iş bırakma eylemlerinin “sendikal faaliyette bulunma özgürlüğü” kapsamında bulunduğu belirtilerek, iş bırakma eylemleri neticesinde disiplin soruşturması açılmaması, yaptırım uygulanmaması gerektiği yönünde görüş bildirilmiştir.

Söz edilen görüşü veren aynı Sağlık Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 25.02.2022 tarih, E-49635782-929-2443 sayı ve “göreve gelmeme/iş bırakma eylemleri” konulu yazısında, “Bu nedenlerle, sağlık çalışanlarının, üstelik küresel salgın döneminde sağlık kamu hizmetini, görevini terk ederek veya başka suretle hukuka aykırı şekilde aksatması sonucunu doğuran her türlü davranışının disiplin mevzuatı hükümleri çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir.” denilerek, kısa bir süre içerisinde birbirinden farklı 2 görüş ile büyük bir çelişkiye imza atılmıştır.

Sağlık Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün, birbirine yakın tarihlerde vermiş olduğu 2 görüşle ilgili olarak, Sendikamızca, Sağlık Bakanlığı’na başvurularak, “aradaki çelişkinin nedeni sorulmuş, hukuka, yasaya ve sendikal hakların özüne dokunan 25.02.2022 tarihli görüşle ilgili olarak açıklama talep edilmiş, devam eden süreçte, “sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi” anlamına gelen, yargı mercilerini baskı altında tutabilecek nitelikte görüş ortaya konulmaması hakkında talepte bulunulmuştur.”

İş bırakma eylemlerinin dayanağını, Anayasamız ve Uluslararası Sözleşme hükümleri oluşturduğundan, Sağlık Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün olumsuz yöndeki görüşünün, iş bırakma eylemlerini hukuka aykırı hale getirdiğinden söz edilebilmesi mümkün değildir.

3-)      İş bırakma eyleminin yapıldığı gün ASM’ye ya da hastaneye gitmem gerekir mi? Eyleme katılırsam ne yapmam gerekmektedir?

İş bırakma eyleminin yapıldığı gün ASM’ye ya da hastaneye gitmeniz yönünde bir zorunluluk bulunmamaktadır. Fakat iş bırakma eylemlerinden sonra üyelerimiz tarafından, Sendikamıza yapılan başvurularda, ASM ve hastanelerde denetleme yapıldığı, görevi başında bulunmayan sağlık çalışanları hakkında disiplin yaptırımı uygulandığı tespit edilmiştir. Bu nedenle, iş bırakma eyleminin yapıldığı gün, ASM’ye ya da hastaneye giderek, iş bırakma eylemine katılmanız, “izinsiz işe gelmemek” nedeniyle hakkınızda tutanak tutulmasının önüne geçilmesi veya disiplin yönünden yaptırım uygulanmaması bakımından fonksiyonel olabilecektir. Fakat bu durum, görevli bulunduğunuz sağlık kurumunda bulunarak, iş bırakma eylemine katılmanız halinde hakkınızda disiplin yaptırımı uygulanmayacağı anlamına gelmeyecektir.

4-)      İş bırakma eyleminin yapıldığı günde MHRS ile ilgili nasıl bir işlem yapılması gerekmektedir?

MHRS üzerinden randevu alarak, görevli bulunduğunuz sağlık kurumuna gelen, fakat tarafınızın, göreviniz başında bulunmadığı hususunda şikayette bulunan hastaların varlığı halinde de, hakkınızda disiplin yönünden yaptırım uygulanması mümkündür. İş bırakma eyleminin icra edildiği günde, MHRS kapatmak zorunlu değildir.

5-)      İş bırakma eylemlerine katılım göstermem halinde, hakkımda herhangi bir yaptırım uygulanabilir mi?

İş bırakma eylemlerine katılım göstermeniz halinde, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği olmak üzere, statünüz dikkate alınarak, hakkınızda disiplin cezası veya ücret kesintisi şeklinde disiplin yaptırımı uygulanabilmesi mümkündür.

6-)      Aile Sağlığı Merkezi’nde görevli aile hekimiyim / aile sağlığı çalışanıyım. Hakkımda disiplin cezası dışında başka bir yaptırım uygulanabilir mi?

İş bırakma eylemlerine katılım göstermeniz halinde Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği’nin 18. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “Sözleşmeyle çalıştırılan aile hekimine çalışılan gün sayısına göre ödeme yapılır.” ile aynı Yönetmeliğin 21. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “Sözleşmeyle çalıştırılan aile sağlığı çalışanına, çalışılan gün sayısına göre ödeme yapılır.” düzenlemeleri gerekçe gösterilerek, “iş bırakma eylemlerine katılım gösterilen gün sayısı kadar ücret kesintisi” yapılabilmektedir. Söz konusu ücret kesintisinin bir yaptırım olarak uygulanmaması gerekmektedir. Fakat daha önceki iş bırakma eylemleri sonrasında, bazı illerde disiplin cezasının yanı sıra, iş bırakılan gün sayısı kadar ücret kesintisi yapılan idari işlemler de tesis edilmiştir. İş bırakma eylemleri sonucunda verilen disiplin cezalarına ve ücret kesintilerine karşı şu ana kadar açılmış olan davalarımızda olumlu sonuç alınmıştır. Fakat bu durum, her ilde, aynı yönde kazanım elde edileceği anlamına gelmemektedir.

7-)    İş bırakma eylemleri nedeniyle hakkımda yaptırım uygulanırsa, Sendikamdan hangi konularda hukuki destek alabilirim?

İş bırakma eylemlerine katılım göstermeniz neticesinde, hakkınızda bir disiplin soruşturması başlatılması durumunda, tarafınızdan savunma istenilirse, savunma dilekçesi hazırlanması; savunmalarınız sonucunda hakkınızda disiplin yaptırımı uygulanırsa, itiraz dilekçesi hazırlanması ve itirazınızın reddedilmesi durumunda ise, idari yargıda dava açılması hususunda üyelerimize hukuki destek verilmektedir / verilecektir.

8-)    İş bırakma eylemine katılmadan önce idareyi haberdar etmem gerekir mi?

İş bırakma eylemlerinin icrası kapsamında, sağlık çalışanları tarafından, bağlı bulunulan idarenin haberdar edilmesi gerekmemektedir. İş bırakma eylemleri, Sendikamız kararına dayanmakta ve önceden ilan edilmektedir.

9-)    Aday memurlarla ilgili bir istisna bulunmakta mıdır? Aday memur olarak iş bırakma eylemine katılabilir miyim?

Aday memurların iş bırakma eylemlerine katılmaması konusunda istisnai bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Aday memur da, tıpkı asil memur gibi iş bırakma eylemlerine katılım göstermekte özgürdür.

10-)Asistan hekimlerle ilgili istisnai bir durum mevcut mudur? Asistan hekim olarak iş bırakma eylemine katılabilir miyim? Eylemle ilgili olarak idareden, anabilim dalı başkanlığından izin almam gerekir mi? İdarenin, iş bırakma eylemine katılmama izin vermemesi halinde ne yapılması gerekmektedir?

Sağlık Bakanlığı veya YÖK kadrosunda bulunması konusunda fark olmaksızın, asistan hekimler de dahil, tüm sağlık çalışanlarının iş bırakma eylemlerine katılma hakkı bulunmaktadır. Eylemle ilgili olarak, önceden izin alınma zorunluluğu bulunmamaktadır. İdarenin, tarafınızın iş bırakma eylemine katılmasına izin vermemesi halinde çalışma arkadaşlarınızla birlikte, bu konuda tutanak tutarak, Sendikamızı haberdar etmeniz halinde konuyla ilgili gerekli işlemler yapılacaktır.

11-) İş bırakma eylemi kapsamında basın açıklaması yapabilir miyiz?

Görevli bulunduğunuz kurum içerisinde basın açıklaması yapabilmek için izne ihtiyacınız bulunmaktadır. Verilen iznin bir idari işleme ya da bir tutanağa bağlı olması, bu nedenle hakkınızda bir disiplin yaptırımı uygulanmaması bakımından fonksiyonel olabilecektir.

12-) Görevli bulunduğum sağlık kurumuna iş bırakma eylemiyle ilgili afiş asabilir miyim?

Sendikamıza özgülenmiş ya da ortak panolar dışındaki alanlara afiş asabilmek için önceden idareden izin alınması gerekmektedir.

13-) İş bırakma eylemine katılmak zorunda mıyım?

İş bırakma eylemleri hakkında alınan Sendikamız kararı ve bu karar doğrultusunda, üyemiz olan sağlık çalışanlarının iş bırakma eylemlerine katılmasının hukuki ve yasal sınırlar içerisinde olduğuna inancımız tamdır. Fakat iş bırakma eylemlerine katılım gösterilmesi, tamamen üyelerimizin kendi irade ve özgürlük alanında bulunmaktadır. İş bırakma eylemlerine katılım gösterilmesi ya da gösterilmemesi konusunda, üyelerimiz üzerinde herhangi bir baskı oluşturulmaması, yasal bir gereklilik olduğu gibi, aynı zamanda Sendikamızın çalışma prensiplerinin de bir gereğidir.

14-) İş bırakma eylemine katılmak istiyorum, fakat görev yaptığım sağlık kurumunda, eyleme katılmamam için baskı görmekteyim. Ne yapmalıyım?

Böyle bir durumda, sizinle aynı kurumda görev yapan ve aynı baskıya maruz kalan sağlık çalışanları ile birlikte bir tutanak hazırlayarak, bu tutanağı imzalayıp, derhal Sendikamızı bilgilendiriniz. İş bırakma eylemine katılım göstermek istemenize rağmen tarafınıza izin verilmemesi halinde ilgili kişiler hakkında disiplin yönünden ve cezai yönden gerekli başvuruların hazırlanması için Sendikamızca hukuki destek verilecektir.

15-) İş bırakma eylemine katılmak istiyorum, fakat “özellik arz eden / riskli birimlerde” görev yapıyorum. Eyleme katılmam bir sorun yaratır mı?

Sendikamızın almış olduğu karar gereği, iş bırakma eylemleri, “acil hastalar, diyaliz hastaları, gebeler, kanser hastaları, yoğun bakım hastalarının bakımı aksamayacak ve diğer hastalara nöbet düzeninde sağlık hizmeti verilecek şekilde” icra edilecektir. “Ameliyathane, anjiyo üniteleri, yoğun bakım, palyatif bakım merkezleri, doğumhane, yenidoğan, süt çocuğu, yanık ünitesi/merkezi, diyaliz, acil servis-poliklinik, kapalı psikiyatri servisleri, AMATEM, çocuk izleme merkezleri, izolasyon odaları, organ ve doku nakli ve kemik iliği nakil üniteleri” özellik arz eden / riskli birimler olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, belirtilen hasta gruplarıyla ilgili sağlık hizmetinin aksamaksızın sunulması ve üyelerimiz hakkında “ihmal” iddiasıyla açılabilecek disiplin soruşturmalarının önüne geçilebilmesi adına, belirtilen “özellik arz eden / riskli birimlerde” görev yapmakta olan üyelerimizin iş bırakma eylemine katılım göstermemesi gerekmektedir.