Siyasi iktidar, kamu çalışanlarına bu yılın ilk 6 ayı için yüzde 3 zam vermiş, ancak 5 aylık enflasyon yüzde 6.39'a çıktığı için kamu çalışanlarının maaşları şimdiden 3.39 puan eksiye düşmüştür. Üstelik mutfakta yaşanan gerçek enflasyonun çok daha yüksek olduğu da hepimizin malumudur. “Çalışanları enflasyona ezdirmedik” savunması yapan siyasi iktidarın inandırıcılığı kalmamıştır. Gerçek enflasyon karşısında zaten geliri eriyen kamu çalışanı, bir de vergi sistemi nedeni ile mağdur edilmektedir. Kamu çalışanlarının Temmuz’da alacakları %3’lük zam, cebine girmeden Haziran ayında vergi dilimine gitmiştir.
Kamu çalışanlarına reva görülen %3’lük zam “vergi dilimi” diyerek geri alınmaktadır.
Gelir Vergisi Genel Tebliğine göre; kamu çalışanlarının, yılın başından itibaren elde ettikleri “gelir vergisi matrahına esas” gelirleri toplamı belli seviyelere ulaşınca, aylık ücretlerinden kesilen gelir vergisi oranı da artmaktadır. Kamu çalışanlarının aylık ücretlerinden Ocak ayında %15 oranında gelir vergisi kesilirken, ücret durumlarına göre yılın değişen aylarında bu oran % 20’ye çıkmaktadır.
Sağlık çalışanları, döner sermaye gibi ek ödemelerinin de gelir vergisi matrahına dâhil edilmesinden dolayı, bir üst vergi dilimine daha erken girmektedir. Maaşların değil de vergi oranlarının yükseldiği bir ücretlendirme sisteminde; pandemi ile mücadele eden sağlık çalışanları ekonomik olarak zor günler yaşamaktadır.
Vergiye esas gelir tutarlarının düşük tutulması nedeniyle kamu çalışanları, Haziran ayı ile birlikte yüzde 20’lik vergi dilimine girmektedir. Uygulanan gelir vergisi oranının yüzde 20’ye yükselmesi nedeniyle aylık net maaşı azalan kamu çalışanlarının, Haziran ayında eline geçen ücret düşmüştür. Bu nedenle Haziran ayı maaşları, Ocak ayı maaşlarından daha düşük olmaktadır.
Sağlık personeli |
Ocak maaşı (TL) |
Haziran Maaşı (TL) |
Fark (TL) |
Sağlık Teknisyeni 2/3 |
4.140 |
3.889 |
251 |
Hemşire 2/2 |
4.011 |
3.771 |
240 |
Perfüzyonist 0/1 |
3.554 |
3.331 |
223 |
Sağlık Memuru 2/3 |
4.059 |
3.903 |
156 |
Uz. Ebe 1/4 |
4.438 |
3.905 |
533 |
Hekim 4/1 |
4.488 |
4.249 |
239 |
Uzman Hekim 1/3 |
5.448 |
5.007 |
441 |
Uzman Hemşire 4/2 |
4.042 |
3.856 |
186 |
Diş Hekimi 1/4 |
4.684 |
4.427 |
257 |
Yoksulluk sınırının altında yaşamaya mahkûm edilen sağlık çalışanı bir de artan vergiler nedeni ile kayıplara uğramaktadır. Covid 19 pandemisi ile mücadelede kahraman ilan edilen sağlık çalışanları kamuoyuna yansıtıldığı gibi yüksek ücretler de almamaktadır. Çok yüksek maaş aldığı algısı oluşturulan bir hekimin Haziran ayında ek ödemeler olmaksızın hesabına yatan maaş tutarı 4 bin 249 TL’dir.
Genel Sağlık-İş’in Ocak ve Haziran ayı bordroları üzerinden yaptığı çalışmaya göre bir uzman hekim Ocak ayında 5 bin 448 TL net maaş alırken, Haziran ayında bordrosundaki net maaş tutarı 5 bin 7 TL’ye düşmüştür. Uzman hekimin net kaybı 441 TL’yi bulmuştur.
Aynı şekilde Ocak ayında 4 bin 11 TL alan bir hemşirenin maaşı Haziran ayında 240 TL düşerek 3 bin 771 TL’ye gerilemiştir. Diş hekimi de vergi artışı yüzünden maaşı 257 TL kayba uğramıştır.
Rakamlar göstermektedir ki; geçim sıkıntısına düşen sağlık çalışanları kendisinin ailesinin temel ihtiyaçlarını bile karşılayamamaktadır. Döner sermaye performans aldatmacası ile düşük maaşa mahkûm edilen sağlık çalışanları hak ettikleri insan onuruna yaraşır maaşlara bir an önce kavuşturulmalıdır.
Sosyal devlet ilkesinin gereği yerine getirilmeli; vergi oranlarında artan oranlı tarifeden vazgeçilmeli, gelir vergisi dilimleri yeniden düzenlenmeli, adil gelir dağılımı sağlanmalıdır. Siyasi iktidar, çalışanın cebinden elini çekmelidir. Tüm sağlık çalışanların maaşları yoksulluk sınırının üzerine çıkarılmalıdır.
Zekiye Bacaksız
Genel Sağlık-İş Genel Başkanı